Vrede begint met ontmoeting
{image path="images/2019/09/30_ed381276fd_kunst_Robert_Lenz.JPG"}
In de vroege dertiende eeuw riep Paus Innocentius III op om ten strijde te trekken tegen de ‘Moren’ en Jeruzalem te heroveren. Maar in die weinig tolerante tijd ging Franciscus van Assisi een verrassende andere weg, zo vertelt de Franciscaner broeder Hans-Peter Bartels in Vieren, suggesties voor vieringen (Pax 2019).
In 1219 vertrekt Franciscus, stichter van de Orde van de Minderbroeders, beter bekend als de franciscanen, vanuit Assisi in Italië naar de Egyptische stad Damietta. Ongewapend gaat hij tussen de linies van de Vijfde Kruistocht. Zijn broeders, die hij achterliet in Italië, maar ook de kardinalen, de paus en bovenal de kruisvaarders verklaren hem voor gek. Hij wil namelijk de sultan van Egypte ontmoeten. Bij Franciscus leeft namelijk een vurige hoop op een einde aan het vele geweld dat hij ziet. Hij hoopt op vrede. Het beeld van de sultan dat onder de Latijnse christenen bestond was dat van een bloeddorstig beest: iedere christen die hij tegenkomt zal hij meteen onthoofden. Franciscus gelooft dat dit niet waar kan zijn.
Gesprekken over geloven, over God en over vrede
En inderdaad, eenmaal bij de sultan wordt Franciscus met alle hoffelijkheid van de islamitische gastvrijheid ontvan-gen. Hij ontmoet sultan Malek Al-Kamil. En dan blijkt dat beide mannen één grote droom delen: beiden willen niets liever dan vrede en een einde aan de kruistochten. Franciscus durft - tegen de kerkelijke voorschriften van die tijd - zich de gastvrijheid van de sultan te laten welgevallen en durft echt gast te zijn. In de dagen erop hebben de sultan en Franciscus enkele goede en diepgaande gesprekken over geloven, over God en over vrede. Beide mannen leggen de heersende vooroordelen over christenen en moslims naast zich neer. Ze leggen een stukje van hun identiteit af om elkaar als mens tot mens te kunnen ontmoeten. Wanneer ze bij het uit elkaar gaan elk hun identiteit weer opnemen, blijkt deze voor beiden veranderd.
Oproep tot gebed
Bij Franciscus zien we dit doorwerken als hij, na bijna een jaar, weer terug is in Italië. Hij heeft zich laten inspireren door de islam. Hij schrijft een brief aan de stadsbestuurders waarin hij vraagt voortaan op te roepen tot het gebed. Dit heeft hij de muezzins horen doen. Zijn oproep heeft resultaat: tot op de dag van vandaag luiden vele katholieke kerken het ‘Angelus’, het gebed dat terugdenkt aan de menswording van Christus.
De sultan blijft - ondanks tegenslagen en verliezen - geloven in zijn vredesideaal en doet een aantal vredesvoorstellen. Helaas worden deze telkens afgeslagen door de kruisvaarders.
Zoek contact
Nu, 800 jaar later, is de interreligieuze ontmoeting en dialoog tussen christenen en moslims actueler dan ooit. Franciscus moest landsgrenzen, kerkelijke grenzen en persoonlijke grenzen over om de sultan te ontmoeten. Ga zelf ook eens je grens over en zoek contact met een moslim - van mens tot mens.
ds. Menno Valk